Doğrudan 7 milyona yakın çalışanı, dolaylı olarak ise toplumun tamamını ilgilendiren asgari ücretin belirlenmesine yönelik süreç, yarın başlayacak. DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR), süreç başlamadan önce yeni asgari ücret raporunu paylaştı. Raporda, kamuoyunda yaygın olarak dile getirilen bazı iddiaların gerçekle örtüşmediği vurgulandı.
-
Enflasyon Etkisi: Araştırma, asgari ücretin enflasyonu doğrudan tetiklemediğini ve istihdamı azaltmadığını ortaya koyuyor. Ayrıca, bölgesel asgari ücret önerilerinin çözümsüzlüğü beraberinde getirdiği ve verimlilik artışlarının ücretlere yansımadığını verilerle gösteriyor.
-
Asgari Ücretin Gerçek Durumu: Türkiye’de asgari ücret, adı “asgari” olsa da fiilen ortalama ücret haline geldi. Düşük ücretliliğin yaygınlaşması, kadınlar ve kayıt dışı çalışanlar için daha kötü koşulların ortaya çıkmasına neden oldu.
ENFLASYONUN SEBEBİ ASGARİ ÜCRET DEĞİL
Rapora göre, asgari ücret artışlarının enflasyonu körüklediği iddiası gerçeği yansıtmıyor. Türkiye’de özellikle 2005-2015 döneminde, asgari ücret resmi enflasyonun üzerinde artırıldığı halde enflasyonda ciddi bir yükseliş yaşanmadı. Örneğin, 2012’de asgari ücrete yapılan %11,8’lik zam, bir önceki yılın %10,5’lik enflasyon oranına rağmen 2012 enflasyonunu %6,2’ye geriletti.
Asgari ücret artışlarının işsizliği artıracağı yönündeki tezler de verilerle desteklenmiyor. 2023 yılında yıllık ortalama %104’ü bulan asgari ücret artışına rağmen, dar tanımlı işsizlik oranı %10,4’ten %9,4’e geriledi. İstihdam oranı ise %47,5’ten %48,3’e yükseldi.
BÖLGESEL ASGARİ ÜCRET DÜZENLEMESİ ÇÖZÜM DEĞİL
Bölgesel asgari ücret önerileri, Türkiye’nin 1951-1974 döneminde uygulayıp vazgeçtiği bir modeldir. Raporda, bölgesel asgari ücretin Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı olduğu ve gelir dağılımında adaletsizliğe yol açabileceği belirtiliyor. DİSK-AR, çözümün sendikalaşmanın yaygınlaşması ve toplu iş sözleşmelerinin tüm işletmelere genişletilmesiyle sağlanabileceğini ifade etti.
VERİMLİLİK VE ÜCRET ARTIŞI TERS İLİŞKİLİ
Araştırmada, ulusal gelirde ve büyük şirketlerde verimlilik artışları yaşanırken, bu artışların çalışan ücretlerine olumlu yansımadığına dikkat çekildi. 1974’te kişi başına düşen GSYH’nin %80,6’sına karşılık gelen asgari ücretin, 2024’te %46,5’e gerilediği vurgulandı.
TÜRKİYE AVRUPA'NIN GERİSİNDE
2014’te Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip 11 Avrupa ülkesi varken, 2024’te bu sayı 4’e düştü. Türkiye, bugün Avrupa’da yalnızca Arnavutluk, Bulgaristan, Karadağ ve Sırbistan’ın üzerinde yer alıyor. Avro cinsinden bakıldığında, asgari ücret Türkiye’de son 10 yılda yıllık ortalama yalnızca %3,8 artmış durumda.
